Сақтандырудан «сақтану» басым

Қазақстан Қаржыгерлер қауымдастығының дерегінше, елімізде сақтандыру сыйлықақыларының ішкі жалпы өнімге (ІЖӨ) қатынасы орташа әлемдік деңгейден төрт есе төмен. Бірінші тоқсанның қорытындысы бойынша, сақтандыру компанияларының (СК) активтері 6,5%-ға, 2 200,9 млрд-қа дейін өсті. Бұған бағалы қағаздар (+3,0%), ақша мен салымдар (+22,4%) және қайта сақтандыру бойынша активтер (+33,1%) көлемінің ұлғаюы әсер етті.

Сектор міндеттемелерінің көлемі 3,5%-ға (2022 жылы 1 шаршы метр үшін +7,7%) 1 199,2 млрд-қа дейін өскен. Оның ішінде сақтандыру өтемі­нің қалған бөлігі бойынша мін­дет­­темелердің (+2,6%), «РЕПО» опе­ра­ция­лары көлемінің (+12,6%) және туындаған залалдар бо­­йын­ша міндеттемелердің (+4,1%) арт­уы есебінен көбейген.

Сақтандыру сыйлықақыларының кө­лемі 23,9%-ға, 287,4 млрд-қа де­йін ұлғайған. Бұл іс жүзінде КОЖ (+23,1%) және ӨСК (+25,5%) сый­лық­ақыларының өсуімен тең дә­ре­жеде қамтамасыз етілді. Жалпы алғанда, КОЖ сыйлықақыларының ұлғаюы ерікті автосақтандырумен (+2,7 есе), ӨСК – зейнетақы аннуи­тет­тік сақтандырумен (+67,6%) бай­ла­нысты болыпты.

«Бірінші тоқсанда төлемдердің 36,9%-ға өсуі, негізінен, көлік құ­рал­дары иелерінің АҚЖ (+41,1%), өртке қатысты мүлікті сақтандыру (+46,9%) бойынша, сондай-ақ қыз­мет­керлерді ӨСК-дегі жазатайым­ оқиғалардан сақтандыру (+2,5 есе) бойынша тө­лем­­дерге байланысты болды. Бұл сақтандыру секторының таза кірісі 57,1%-ға ұлғайды, сақтандыру қыз­ме­тінен түсетін кірістердің (+51,1%) айтарлықтай өсуінің арқасында, ол ішінара аквизициялық шығыстармен (+62,0%), сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру бойынша шығыстармен (+52,3%) және мүгедекті теріс қайта бағалаумен (-2,7 есе) теңестірілді», делінген хабарламада.

Қауымдастық сарапшыларының айтуынша, отандық сақтандыру на­ры­ғы айтарлықтай бәсекеге қабі­лет­ті болып қала береді (Герфиндаль-Хир­шман индексі – 0,1). Бұл ретте сек­тор активтерінің 67,0%-ы нарық­тың не­гіз­гі ойыншыларының 6-на (26-дан) тиесілі.

«2023-2024 жылдары саланы цифрландыру (иншуртех, рагтех) есе­бінен сақтандыру сый­лық­ақы­лары көлемі одан әрі өседі деген болжам бар. Елеулі экономи­ка­лық өсуден (4,9%) және жоғары инфля­циядан (16,8%) басқа, сақ­тан­дыру секторының барлық не­гіз­­гі көрсеткіштің ұлғаюы өткен жылдың төмен базасымен (қаң­тар оқиғалары) және оларды қалып­тастыру әдіс­те­ме­сінің өзге­руі­мен (ХҚЕС-ке көшу 17) бай­­ланысты болуы мүмкін. Қар­жы нарығын реттеу және дамыту агент­тігі және сақтандыру ком­па­­­­­нияларының сақтандыру өнім­­де­рін әртараптандыру бойынша бел­сенді жұмыс істеп жат­қа­нына қарамастан, сақтандыру сый­лық­ақыл­арының 67,5%-ы және сақ­тандыру төлемдерінің 70,3%-ы бұ­рын­ғысынша мүлікті, автокөлікті және автокөлік иелерінің АҚЖ сақ­тандыру, өмірді сақтандыру және зейнетақы аннуитеті бойынша сый­лық­ақыларға тиесілі», делінеді ұсы­нылған шолуда.

Соңғы деректер бойынша, биыл тіркелген автомобильдер саны 71,5%-ға өсті, ал тұрғын үйді сатып алу-сату мәмілелерінің саны өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 2,0 есе төмендеді.

Абай АЙМАҒАМБЕТ