фото:ашықдереккөз
2024 жылы Яндекс Қазақстан қазақ тіліндегі мәтіндерді жазып, өңдей алатын, әңгіме барысын есте сақтай алатын және пайдаланушының нақтылау сұрақтарына жауап беретін YandexGPT тіл үлгісін іске қосады.
YandexGPT қазақ тілін түсінуге және сөйлеуге арнайы дайындалған алғашқы қоғамдық генеративті нейрондық желі болады. Нейрондық желі пайдаланушыларға Яндекс қосымшасындағы виртуалды көмекші арқылы, сондай-ақ Search және Yandex браузерінде қолжетімді болады. Пайдаланушылар нейрондық желімен тікелей сұхбаттасушы сияқты байланыса алады. Мысалы, ол ақыл-кеңес бере алады, балаға күрделі тақырыпты қарапайым сөздермен түсіндіре алады, жарнамалық идеяны таба алады немесе әлеуметтік желілерге пост жаза алады.
Сондай-ақ Yandex Cloud бұлттық платформасында бизнеске арналған YandexGPT-тің қазақ тіліндегі коммерциялық нұсқасын іске қосу жоспарлануда. Ол қазақстандық компаниялар мен әзірлеушілерге генеративті нейрондық желілер негізінде өнімдер мен қызметтерді дамытуға мүмкіндік береді. Мысалы, YandexGPT көмегімен олар пайдаланушылардың пікірлерін талдай алады, пошта жөнелтілімдері үшін үлгілер негізінде мәтіндер жасай алады және қолдау қызметі үшін чат боттарын іске қоса алады.
Негізгі YandexGPT моделі негізге алынды. Оның қосымша тренингі үшін бірінші кезеңде қазақ тілінде әртүрлі тақырыптар мен әңгіме контексттерін қамтитын жүздеген мың сауалдар мен жауаптар дайындалды. Бұл модельді тілді және мәдени кодты түсінуге қажетті негізбен қамтамасыз етеді. Нейрондық желіні оқытуға Яндекс Қазақстанның AI тренерлері тартылған. Олар нейрондық желінің жауаптарын – дәлдікті, толықтылықты, фактілердің дұрыстығын, грамматика мен стильді бағалайды және стандартты сұраулар мен жауаптарды қазақ тілінде жазады. Содан кейін нейрондық желі оларға жаттығады және осылайша оның жауаптарының дәлдігін арттырады.
Соңғы жылдары қазақтілді интернет-ресурстардың саны айтарлықтай өсті, бірақ олардың мазмұны мен сапасы көп нәрсені күтеді. Ең бастысы, біз мектептерде қазақ тілін оқыту әдістемесін жетілдіруіміз керек. Орыс тілінде оқытатын мектептерде бірінші сыныптан он бірінші сыныпқа дейін қазақ тілін үйренуге оқушының ауызекі тілді кем дегенде жылдар бойы меңгеруі үшін жеткілікті сағаттар бөлінеді.
Дегенмен жаһандық желіде заман ағымына ілесуге тырысатын, сол арқылы жастарға сапалы әрі қызықты контент ұсынатын порталдар бар. Бұл ретте әлеуметтік желілердегі түрлі жұртшылық пен қауымдастықтың рөлін де ұмытпаған жөн. Иә, әлеуметтік желілер отандық емес, дегенмен бүгінде Facebook.com, Vk.com және т.б. әлеуметтік желілерде мемлекеттік тілде контент құруға еш кедергі жоқ.
Мемлекет басшысы «Тілді одан әрі дамытудың ең жақсы жолы – білімде» деп айтуында да мән бар. Тек көркем әдебиет арқылы тілдің дамуын елестету қиын. Технология дамыған ғасырда бұл мәселеде анағұрлым үлкен үміт беретін ғылыми және іскерлік әдебиеттер, яғни отандық аудармашылар заманауи шындықта сұранысқа ие салаларға назар аудара отырып, көп жұмыс істеуі керек дегенді білдіреді. Ғылыми-техникалық әлемде оның өкілдігі кеңейсе, тілдің рөлі айтарлықтай артады. Қуантарлығы, қазірдің өзінде көркем әдебиет емес, іскерлік әдебиеттер де қазақ тіліне аударыла бастады. Ал оның нарықтағы қатысу үлесі біртіндеп артуы керек.
Сондай-ақ Мемлекет басшысы Ұлттық Құрылтайдың депутаты Рауан Кенжеханұлы бастаған жаңа буын өкілдеріне тізгінді де тапсырылған «Қазақ тілі» халықаралық қоғамы қызметінің ерекше рөлін атап өтті. Мемлекет басшысы еліміздің көптеген ауқатты азаматтары қолға алған Qazaq tili эндаумент қорын құру бастамасын да қолдап, Қасым-Жомарт Тоқаев сөз сөйлеген кезде бұл бастамаға ризашылығын білдірді. Қазақ тілін қолдауға арналған эндаумент қоры халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының бастамасымен құрылған. Бұл идеяны Мемлекет басшысы 2023 жылғы 12 қазанда «Қазақ тілі» қоғамының басшысымен кездесуінде мақұлдаған болатын. Мемлекет басшысы ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, оны дамытудың жаңа тәсілдері мен құралдарын барынша тиімді қолдану қажет болғанда, экономиканы дамытуда және соның салдары ретінде мемлекеттік тілдің болашағында креативті индустрияның маңыздылығын атап өтті. Шын мәнінде әлеует орасан зор. Енді қазақ тілінде сапалы контент жасау және оны әрі қарай тарату және оны үйренудің жеңіл формасы үшін осы мақсатта барлық мүмкін болатын интернет-платформаларды толық пайдалану туралы бұрыннан да ойлануға тұрарлық.
Мәдениет, өнер, жақсы әдебиет және тағы да сапалы мазмұн арқылы тілді қалың бұқараға жеткізу маңызды. Соңғы жылдары отандық кинода қазақ тілінің рөлі айтарлықтай артты. Жыл сайын мемлекеттік тілде немесе аралас түрде түсірілетін фильмдер көбейіп келеді. Балалар аудиториясы үшін ана тілінде ақпараттық өнімдердің жеткілікті саны жасалғаны маңызды.
Жыл басында Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрі мен Core42 жасанды интеллект департаментінің басшысы AI бойынша кадрларды даярлау және қазақстандық жастарды әлемдік тәжірибеге тарту мәселелерін талқылаған еді.
Жасанды интеллект және Core42 бұлтты есептеулер саласындағы жетекші компания өкілдерімен кездесу өтті. Мақсаты – ЖОО-да жасанды интеллектті дамыту, бағдарламалық қамтамасыз ету инженерлері мен мәліметтерді өңдеу бойынша мамандарды даярлауға қатысты мәселелерді қарастыру, университеттердің цифрлық экожүйесін құру, сондай-ақ ұлттық LLM құру бойынша тәжірибе алмасу. Басқарма басшысы шетелдік қонақтарды министрліктің қызметімен таныстырып, шетелдік жоғары оқу орындарының филиалдарын ашу, «Болашақ» халықаралық стипендиясы, Coursera білім беру платформасы, университеттерді цифрландыру мәселелеріне кеңінен тоқталды. Министр сонымен қатар Core42 университетінде тағылымдамадан өту үшін Yessenov университеті мен Қазақстан-Германия тұрақты инженерлік ғылымдар институтының соңғы курс студенттерін тарту туралы ұсыныс жасады. Сонымен қатар, қазақстандық тарап компанияға қажетті мамандарды беруге дайын екенін білдірген еді. Қазақ тілі ендігі жаңа технологиялардың тіліне айнала отырып, ғылым мен мәдени танымды дамытары анық.
Ж.Жұманбаева
altyalash.kz
Қазақстан Республикасының Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің Ақпарат комитетінде тіркеліп ақпараттық агенттігі ретінде № KZ44VPY00041335 куәлігі берілді.
