ҚАЗАҚСТАН МӘДЕНИЕТІ ҚЫТАЙ ЕЛІНЕ ТАНЫСТЫРЫЛАДЫ

фото:ашықдереккөз

Қазақ мәдениеті әлемдік деңгейде кеңінен танылып келеді. Мәдениетіміз ең маңызды шаралардың бірі – Қытайдағы Қазақстанның туризмі жылы. Бейжіңнің қақ ортасында, China National Opera House мәдениет үйінде ұйымдастырылған мәдени шарада қазақ мәдениеті, салт-дәстүрі кеңінен таныстырылмақ. Шара барысында Қазақстанның туристік әлеуеті де кеңінен талқыланды. Қазақ әншілері мен күйшілері халық әндері мен күйлерін орындап көпшіліктің назарына ілікті. Сонымен қатар China National Opera House алдында этноауыл жұмыс істеп тұр.

Биыл наурыз, сәуір айларында аталған көрмеде қазақтың ұлттық мейрамы  – Наурыз мейрамы  кеңінен насихатталады. «НаурызФест» фестивалінде қазақтың халық әндері орындалып, ұлттық аспап домбыра, қобыз насихатталады. Өткен жылы Бейжіңде Қытай тіліне аударылған 30 қазақ әнінің тұсаукесері өтті. Қазақ әндері аспан асты елінде насихатталып, тыңдарманын да тапты. Олардың қатарында Абай Құнанбаев, Шәмші Қалдаяқов, Алтынбек Қоразбаев және Нұрғиса Тілендиевтің шығармалары бар. Аударманың авторы Қытайдың әйгілі жазушысы – Акбар Мәжит болды. Қытайда қазақ әндері көп жылдардан бері аударылып келеді. Мысалы «Қарлығаш» әні сонау 1930 жылдары қытай тіліне аударылған. Сонымен бірге Абайдың «Айттым, сәлем, Қаламқас», «Желсіз түнде жарық ай» өлеңдері де насихатталып келеді. Бұл қос ел арасындағы мәдени байланысты нығайтары анық.

Қазақ мәдениеті көшпелілердің дәстүрлері, ислам мұралары және көршілес Орталық Азия мен Еуразия мәдениеттерінің ықпалы арқылы қалыптасқан бай және алуан түрлі.  Тарихи тұрғыдан қазақ халқының көшпелі өмір салты терең әсер етті, ол дәстүр бойынша киіз үй деп аталатын көшпелі баспаналарда өмір сүріп, өз табындарымен Орта Азияның кең даласын кезіп жүрген. Бұл көшпелі өмір салты қазақ халқының тәуелсіздік, қонақжайлылық, тапқырлық сезімін оятты. Қазақ мәдениетінде қонақжайлылық үлкен мәнге ие, қонақтарды дәстүр бойынша жылы шыраймен және жомарттықпен қарсы алады. Тамақ пен сусынды, әсіресе қазақша ет  және қымыз сияқты дәстүрлі тағамдарды бөлісу қонақжайлылықтың кең таралған көрінісі.

Қазақ мәдениеті өзінің дәстүрлі сәндік-қолданбалы өнерімен, оның ішінде күрделі кесте тігумен, киіз басумен және кілем тоқумен танымал. Бұл қолөнер көбінесе табиғат пен көшпелі өмірден алынған геометриялық өрнектер мен мотивтерді көрсетеді. Музыка мен би қазақ мәдениетінде басты рөл атқарады. Қазақтың дәстүрлі музыкасында домбыра және қобыз сияқты аспаптар бар, әндерде махаббат, табиғат, ерлік тақырыптары жиі айтылады. «Қара жорға» мен «Қара ой» сияқты қазақтың дәстүрлі билері тойларда, мерекелерде және басқа да мәдени шараларда орындалады.

Қазақ мәдениетінде ауыз әдебиетінің, оның ішінде «дастан» деп аталатын эпикалық поэзияның бай дәстүрі бар. Ақындар деп аталатын кәсіпқой айтушылар жиі айтатын бұл эпикалық жырлар қазақ халқының мәдени мұрасын сақтай отырып, аңызға айналған ерлік, ғашықтық, шытырман оқиғаларды баяндайды. Қазіргі заманда қазақ мәдениеті жаһандану, урбанизация және технологиялық жетістіктердің әсерінен дамуды жалғастыруда. Дегенмен, қазақтың дәстүрлі әдет-ғұрпын, тілін және болмысын сақтау және дәріптеу бойынша күш-жігер әлі де күшейіп, мәдени мұраны білім беру, фестивальдер және өнер арқылы насихаттау бастамалары бар.

Ж.Жұманбаева

altyalash..kz