ЭНЕРГИЯ ТАПШЫЛЫҒЫНЫҢ АЛДЫН АЛУДЫҢ БІР ЖОЛЫ – ҚАУІПСІЗ АТОМ ЭЛЕКТР СТАНЦИЯСЫН САЛУ

фото:ашықдереккөз

Қазақстанда атом электр станциясының құрылысы энергетикалық тәуелсіздік, тұрақты экономикалық даму және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жолындағы маңызды қадам болып табылады. Жаһандық климаттық күн тәртібі мен төмен көміртекті экономикаға ұмтылу жағдайында атом электр станциялары елдің энергетикалық болашағының негізгі элементі бола алады. Дегенмен, мұндай жобаның табысты болуы тәуекелдер мен пайдаларды жан-жақты талдауға, сондай-ақ ядролық сектордың қауіпсіздігі мен тұрақты дамуын қамтамасыз етудің тиімді тетіктерін әзірлеуге байланысты болады.

Қазақстанда атом электр стансасын салудың маңыздылығы туралы айта отырып, сарапшылар табиғи ресурстардың орасан қоры мен маңызды энергетикалық әлеуеті бар Қазақстанның энергетикалық инфрақұрылымын жаңғырту қажеттілігіне тап болып отырғанына назар аударады.

«Соңғы жылдары елімізде атом электр станциясын (АЭС) салу идеясы ерекше өзектілікке ие болды. Энергетикалық қауіпсіздікке ұмтылудың жаһандық экологиялық проблемаларын және тұрақты даму қажеттілігін ескере отырып, біз Қазақстанда атом электр станциясын құрудың негізгі аспектілері мен артықшылықтарын қарастырамыз» – дейді эколог Азаматхан Әміртай.

Атом электр стансасын салуды қолдайтын негізгі дәлелдердің бірі – елдің энергетикалық қауіпсіздігін нығайту. Қазақстан қазірдің өзінде көмір, газ және су электр станциялары арқылы негізгі энергия өндіруші болып табылады, бірақ қазбалы энергия көздеріне тәуелділік әлі де жоғары. Атом электр станциялары елдің энергетикалық балансын әртараптандырудың негізгі элементі бола алады. Ғылыми қауымдастық атом энергетикасы тұрақты және ұзақ мерзімді энергиямен қамтамасыз ете алатынын атап өтеді, өйткені атом электр станциялары дәстүрлі көмірсутек көздерімен салыстырғанда отын бағасының өзгеруіне азырақ сезімтал. Бұл елдің энергетикалық қауіпсіздігіне теріс әсер етуі мүмкін мұнай мен газдың әлемдік бағасының ауытқуы жағдайында ерекше маңызды. Атом электр станцияларының құрылысын талқылау кезінде экологиялық қауіпсіздік мәселелері жиі көтеріледі.

Мәселен, «ҚазАзот» АҚ мамандары «АМАНАТ» партиясы облыстық филиалының белсенділерімен кездесуінде осы мәселені талқылап, оған жауап алды. Ғылыми қауымдастықтың пікірінше, жаһандық жылыну мен климаттық дағдарыс жағдайында әлемнің көптеген елдері парниктік газдар шығарындыларын азайтуға және көмірсутектерге тәуелділікті азайтуға ұмтылуда. Қазақстан да Париж келісімінің қатысушысы ретінде көмірқышқыл газының ізін азайтуға міндеттеледі. Бұл тұрғыда атом энергетикасы маңызды шешім болып табылады, өйткені ол ең төмен көміртекті энергия көздерінің бірі болып табылады. Атом электр станциялары дәстүрлі көмір және газ электр станцияларымен салыстырғанда ең аз CO₂ шығарындыларын шығарады. Осылайша, Қазақстанда атом электр стансасын салу елге парниктік газдар шығарындыларын азайту және экологиялық жағдайды жақсарту, әсіресе ауаның ластану деңгейі жоғары аймақтардағы мақсаттарына жетуге көмектесуі мүмкін.  Қазақстан уран өндіру бойынша әлемде көшбасшы болып табылады; оның аумағында әлемдегі ең ірі уран кен орындары орналасқан. Дегенмен, өндірілген уранның басым бөлігі шетелге экспортталады, бірақ оның ішкі пайдалану мүмкіндігі игерілген жоқ. «ҚазАзот» АҚ бас директорының орынбасары, мамандығы бойынша химик Дәуіржан Жұмабеков атом электр стансасының құрылысы Қазақстанға өзінің уран ресурсын ішкі энергиямен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, бұл импорттық энергия ресурстарына тәуелділікті азайтып қана қоймайды, сонымен қатар, «ҚазАзот» АҚ бас директорының орынбасары. сондай-ақ елге уранды жоғары технологиялық өңдеуден қосымша пайда алуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, атом энергетикасын дамыту ядролық ғылым, ядролық қалдықтарды өңдеу және сақтау технологиялары сияқты салалардың дамуын ынталандыруы мүмкін.

Сарапшылардың пікірінше, экономикалық тиімділік пен инфрақұрылымның дамуы да айқын, өйткені атом электр станцияларын салуға инвестиция экономикалық өсудің драйверіне айналуы мүмкін. Ең алдымен, мұндай жобалар құрылыс процесінде, сондай-ақ станцияны пайдалану кезінде жаңа жұмыс орындарын ашады. Ұзақ мерзімді перспективада атом энергетикасы жоғары технологиялық өндірістерді құруға, ғылым мен техниканы дамытуға негіз бола алады, бұл жұмыс күшінің біліктілігін арттыруға көмектеседі. Сонымен қатар, атом электр станцияларын пайдаланудың тұрақты және салыстырмалы түрде төмен шығындары елге энергетикалық ресурстарды тиімді басқаруға мүмкіндік береді, бұл өнеркәсіптің дамуына және халықтың өмір сүру деңгейіне тиімді әсер етеді.

Энергия ресурстары үшін жаһандық бәсекелестік жағдайында атом электр станциясының болуы Қазақстанға өзінің ішкі энергетикалық инфрақұрылымын нығайтып қана қоймай, халықаралық аренадағы ықпалын арттыруға мүмкіндік береді. Қазақстан ядролық секторы дамып келе жатқан мемлекет ретінде бейбіт атом энергиясын пайдалану жөніндегі халықаралық бағдарламаларға қатыса алады, сондай-ақ атом энергетикасы саласындағы әлемнің жетекші ойыншыларымен стратегиялық әріптестік орната алады.

Ж.Жұманбаева

altyalash.kz