ҰЛТТЫҚ БОЛМЫСЫМЫЗДЫ ДӘРІПТЕЙТІН ОЙЫН

фото:ашықдереккөз

Көшпелілер ойындары көшпелі халықтардың мәдениеті мен тұрмысын зерттейтін ғылымнан басталады. Бұл олардың дәстүрлерін, философиясын және өмір салтын жақсырақ түсінуге мүмкіндік береді. Дүниежүзілік көшпенділер ойындары аясында ҚР Ұлттық музейінде «Көшпенділер: тарих, білім, тағылым» атты халықаралық конференция өтті. Оған 12 елдің сарапшылары қатысып, көшпелілер мәдениетінің әлемдік өркениеттің дамуына ықпалын талқылады. Қатысушылар этномәдени дәстүрлер мен олардың қазіргі қоғаммен байланысын, сондай-ақ жаһандану жағдайында бұл дәстүрлерді сақтаудың келешегін зерттеді. Конференция ойындардың ғылыми бағдарламасының бір бөлігі болды, оның мақсаты көшпелілікті тарихи ғана емес, мәдени тұрғыдан да қарастыра отырып, мәдени диалогты нығайту болды.

Алғаш рет 2012 жылы Қырғызстанда көшпелі халықтардың мәдени дәстүрлерін жаңғырту мақсатында ұйымдастырылған Дүниежүзілік көшпенділер ойындары тез арада маңызды халықаралық оқиғаға айналды.

Ойындарды өткізу идеясын ұйымдастыруға ниет білдірген бірқатар мемлекеттер, соның ішінде Қазақстан да қолдау тапты. 2022 жылы Қазақстан Ойындарды өткізуге өтінім берді, оны Ерлан Қошанов жариялады. 2023 жылы Президент Қасым-Жомарт Тоқаев шараны жоғары деңгейде өткізуді тапсырып, демеушілердің қолдауының арқасында бұл тапсырма сәтті аяқталды. Биыл Астанада өткен бесінші Дүниежүзілік көшпенділер ойындарында этникалық байқаулар мен дәстүрлі өнер арқылы мәдени мұраны сақтауға ерекше мән берілді.

Ойын дизайны да маңызды рөл атқарады. Дизайнерлер көшпелі халықтардың дәстүрін бейнелейтін ойындардың рәміздерін, костюмдерін және бейнелеу элементтерін әзірледі. Бұл барлық қатысушылар үшін мәдени шомылу сезімін арттыратын бірегей атмосфераға мүмкіндік береді. 2024 жылғы Дүниежүзілік көшпенділер ойындары дирекциясының маркетинг бөлімінің басшысы Серік Буксиков оқиғаның көрнекі сәйкестігін дамытуда басты рөл атқарды. «Бесінші Дүниежүзілік көшпенділер ойындары мен үшін ауқымды этномәдени оқиға ғана емес, сонымен бірге біз дамытқан бірегей болмысымызды көрсету мүмкіндігі болды», – дейді Серік. Бұл ойындардың бұрынғы ойындардан айырмашылығы – олар әдетте дала, тау немесе шөл фонында өткізілетін әдеттегі этноспорттық іс-шаралардан асып түседі. Бұл жолы біз этноспорттың дамуына жаңа серпін берген заманауи спорт нысандарын пайдалана отырып, бүкіл этномәдени контекстті қалалық ортаға көшірдік. 2011 жылғы Универсиада мен 2017 жылғы Азия ойындары сияқты ірі халықаралық іс-шараларды өткізудегі Қазақстанның тәжірибесі жоғары деңгейдегі ойындарға сенімді дайындалуға көмектесті.

– Бұл жобаның маңызды бөлігі ойындарды визуалды сәйкестендіруді дамыту болды. Түс элементтерінің терең символизмі бар, мен шабыт маған карнелианы қолданатын конкурстық дизайнды көргенде келді. Бұл тас мен үшін жеке басын құруда жаңа өлшем ашты, дегенмен карнелиан мен яшма арасындағы айырмашылықты түсіну үшін біраз уақыт қажет болды. Нәтижесінде мен сергек өмірдің циклдік сипатын және көшпелі халықтардың философиясы үшін ерекше маңызды болып табылатын уақыт пен кеңістіктің бірлігін символдық түрде көрсету үшін өте қолайлы екенін түсіндім. Қазақстанның жетекші конструкторлық бюролары арасында байқау өткенде, мен жеңген идеяны қызықты, бірақ тым симметриялы деп таптым. Сондықтан мен эскизге қажетті динамика қосып, шағын өзгерістер жасадым. Нәтижесінде редакцияланған нұсқасын мемлекет басшысы бекітті.

Еріктілер іс-шараларды ұйымдастыруға көмектесіп қана қоймайды, сонымен қатар көшпелілердің дәстүрлі киімдері ретінде стильдендірілген түрлі-түсті киімдерімен ойындардың мәдени атмосферасын белсенді түрде қолдайды. Еріктілер ойындардың кедергісіз өтуін қамтамасыз етуде, аударма, материалдық-техникалық қамтамасыз ету сияқты тапсырмаларды орындауда және спорттық және мәдени шараларды ұйымдастыруға көмектесуде маңызды рөл атқарады. Ағылшын және түрік сияқты шет тілдерін жақсы білетін үміткерлерге ерекше көңіл бөлінеді. Еріктілер ойын кезінде қажетті құрал-жабдықтармен, тамақпен және көлікпен қамтамасыз етілген. Өз міндеттерін орындауға кіріспес бұрын олар қауіпсіздік хаттамалары, дипломатиялық этикет және көшпелі мәдениет туралы ақпаратты қамтитын арнайы оқудан өтеді.

Ж.Жұманбаева

altyalash.kz