ҚАЗАҚ СУРЕТ ӨНЕРІНІҢ ҚАЙРАТКЕРІ ӘБІЛХАН ҚАСТЕЕВ

фото:ашықдереккөз

Әбілхан Қастеев қазақ сурет өнерін қалыптастырып қана қоймай, жаңа бағытта дамуына ерекше үлес қосты. Оның суреттері қазақ жерінде ғана емес, күллі әлемде танымал болды. Әбілхан Қастеевтің «Тігін тігу», «Мектепке», «Автопортрет», «Көк көйлектегі қыз», «Әпкенің портреті» және портрет жанрындағы туындылары қазақ сурет өнерінің дамуына үлес қосты. Онымен қоса, «Ғани Мұратбаев», «Абай Құнанбаев», «Жамбыл» Жабаев, «Амангелді Иманов», «Шоқан Уәлиханов» т.б. Тарихи тақырыптағы «Түрксіб», «Сарбазы Амангелді», «Келін» картиналары арқылы ұлттық бояуларды анық көруге болады.  Суретші қазақ халқының өмірі мен тұрмыс-тіршілігін суретке түсіріп, ұлттық дүниетаным аясында тың композициялық шешімдер таба білген. «Киіз үйдің ішін безендіру», «Қыз Жібек», «Қыз ұзату», «Құрдастар», «Келін қарсы алу» және т.б туындылары арқылы халық қазынасын ашық көрсетіп, заман тынысына сай кезеңдерді суреттей алды.

Суретшіні осы еңбектері арқылы Қазан Революциясы, екі рет «Еңбек Қызыл Ту», «Құрмет Белгісі» ордендерімен марапатталған. Оның есімі Шымкент көркемсурет училищесі мен Қазақстан Республикасының Мемлекеттік өнер мұражайына берілген. Оның ең танымал суреттерінің бірі – «Шоқан Уәлихановтың портреті». Ол сонымен қатар қазақ салт-дәстүрін айқындайтын картиналарды салған.

Биыл Қазақстанда қазақ бейнелеу өнерінің негізін салушылардың бірі, Қазақ КСР-нің халық суретшісі, Ш.Уәлиханов атындағы Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Әбілхан Қастеевтің туғанына 120 жыл.  Әбілхан Қастеевтің картиналары өзіндік стилімен және туған жерге деген сүйіспеншілігін жеткізе білуімен ерекшеленеді. Суретші 1100-ден астам туынды жасаған. Қазақстанның халық әртісі Әбілхан Қастеевтің мерейтойы Қазақстанның өнері мен мәдениеті үшін айтулы оқиға екені анық. Оның жұмысының өзіндік стилі бар және туған жерге деген сүйіспеншілігін көрсетеді. Әбілхан Қастеев қазақ халқының мәдениетін, салт-дәстүрін, тарихын бейнелейтін түрлі жанрлар мен тақырыптарда туындылар жасады. Оның жұмысы көбінесе жарқын түстермен, динамикалық композициялармен және мәдени элементтердің терең инфузиясымен ерекшеленеді. Қастеев Кеңестік Қазақстанда түрлі мемлекеттік және мәдени қызметтерді де атқарды.

Әбілхан Қастеев өзінің өнерлі еңбегімен қатар Қазақстанның мәдени мұрасын сақтау мен насихаттауға да белсене атсалысты. Оның еңбегі мен ықпалы қазақ өнерінің тарихында елеулі болып қала береді.

Ж.Жұманбаева

altyalash.kz