Аймақтардың экономикалық дербестігін арттыру қажет – сарапшы

фото:ашықдереккөз

Қазақстанның экономикалық болашағын өңірлердің әлеуетін толық пайдалану арқылы ғана қамтамасыз етуге болады. Бұл – тек орталық биліктің емес, әрбір облыс пен ауданның да жауапкершілігіне айналған стратегиялық міндет. Өңірлерді теңгерімді дамыту – елдің әлеуметтік тұрақтылығын, инвестициялық тартымдылығын және ұлттық бәсекеге қабілеттілігін айқындайтын негізгі фактор.

ҚР Президенті жанындағы Қазақстан стратегиялық зерттеулер институтының Қостанай облысындағы өкілі, өңірлермен жұмыс істеу бөлімінің бас сарапшысы Мырзабек Тұйғанов бұл үдерісті «елдің ішкі энергиясын оятатын ең тиімді құрал» деп бағалайды. Оның айтуынша, өңірлердің дамуы тек экономикалық емес, әлеуметтік және рухани процестерге де тікелей әсер етеді. «Өңірдің дамуы – халықтың тұрмыс сапасы, әлеуметтік көңіл-күйі мен болашаққа сенімімен өлшенеді. Егер аймақ өз әлеуетін тиімді іске асыра алса, ол тек өзін емес, тұтас мемлекетті алға сүйрейді», – дейді сарапшы.

Қостанай облысының соңғы жылдардағы жетістіктері осы пікірдің айқын дәлелі. Өңірге екі жыл ішінде 1 миллиард АҚШ долларынан астам тікелей инвестиция тартылған. Бұл – кез келген аймақ үшін үлкен көрсеткіш, әрі инвесторлардың сенім деңгейін көрсететін маңызды белгі. «Инвестиция – тек ақша емес, ол сенім мен болжамның көрсеткіші. Инвесторлар тұрақтылық пен айқын саясат бар жерге келеді. Қостанайдың артықшылығы – осы екеуін қатар ұсынуында», – дейді Тұйғанов.

Өңір экономикасының негізін өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы құрайды. Соңғы жылы өнеркәсіп өндірісінің көлемі 2 403,7 миллиард теңгеге жетіп, 6,4 пайыздық өсім көрсеткен. Бұл өсімнің басым бөлігі өңдеуші өнеркәсіпке тиесілі. Аймақ кәсіпорындары өндіріс үдерісін жаңғыртуға, жаңа технологияларды енгізуге басымдық беруде. Бұл бағыттағы серпін Қостанайды индустриялық дамудың орталығына айналдыруға мүмкіндік беріп отыр.

Мырзабек Тұйғановтың айтуынша, өңдеуші өнеркәсіптің дамуы өңірдің экономикалық құрылымын сапалық тұрғыдан өзгертуде. «Бұрын біз шикізат сатумен шектелсек, қазір өнімге қосымша құн қосу кезеңіне өттік. Бұл – аймақ экономикасын тұрақты ететін ең басты фактор. Себебі өндіріс – ұзақмерзімді жұмыс орындары мен бюджеттік түсімдердің негізгі көзі», – дейді ол.

Дегенмен, Қостанайдың басты артықшылығы тек индустрияда емес. Ауыл шаруашылығы өңірдің стратегиялық бағыты болып қала беруде. Соңғы жылы аграрлық өнім көлемі 9 пайызға өсіп, бұл саладағы тиімділіктің артқанын көрсетті. Егістік алқаптарында заманауи агротехнологиялар енгізіліп, фермерлік шаруашылықтар цифрлық шешімдерді белсенді қолдануда. Агроөнеркәсіп кешеніндегі мұндай жаңару өнім сапасын арттырып қана қоймай, шығынды азайтып, еңбек өнімділігін еселеп отыр.

«Бүгінгі ауыл шаруашылығы – тек жер жыртып, өнім жинау емес. Бұл – деректермен жұмыс, цифрлық бақылау, жаһандық нарықтың сұранысын талдау. Біз осы бағытта алға жылжып келеміз. Қостанай фермерлері жаңа экономикалық мәдениетті меңгере бастады», – дейді Мырзабек Тұйғанов. Оның пікірінше, аграрлық саясат тек субсидия берумен шектелмеуі керек, басты назар фермердің технологияны игеруіне және нарықпен байланыс орнатуына бағытталуы тиіс.

Өңірлік даму тек экономикалық көрсеткіштермен өлшенбейді. Әлеуметтік саладағы өзгерістер де маңызды. Қостанай облысында соңғы бір жылда орташа айлық жалақы 23 пайызға артқан. Бұл – халықтың тұрмыс деңгейінің өскенін көрсететін нақты дерек. Ал балалардың әл-ауқаты индексі бойынша өңір елдегі үздік үштіктің қатарына енген. Мұндай көрсеткіштер – аймақтық саясаттың әлеуметтік тиімділігін айқындайды.

Тұйғановтың айтуынша, өңірдің дамуындағы басты артықшылық – бюджеттік тәртіп пен ресурстарды тиімді пайдалану. «Бізде артық уәде мен бос бағдарламалар жоқ. Қай жоба қай нәтижеге жеткізеді – соған нақты есеп жүргіземіз. Бұл тәсіл халықтың сенімін арттырады. Мемлекеттік саясаттың табысы – азаматтардың күнделікті өмірінен көрінуі керек», – дейді ол.

Шын мәнінде, Қостанай облысының тәжірибесі аймақтық дамудың жүйелі үлгісін көрсетіп отыр. Индустрия мен ауыл шаруашылығының өзара байланысы, инвестициялық белсенділік және әлеуметтік саясаттың сабақтастығы – экономикалық тұрақтылықтың басты формуласы. Мұндай кешенді тәсіл болмаған жағдайда, өңірлік даму жеке-жеке жобалардың жиынтығы болып қана қалар еді.

Мырзабек Тұйғанов өңірлік саясаттың болашағын айқындайтын негізгі үш факторды атап өтеді: «Біріншіден, аймақтың экономикасын әртараптандыру. Екіншіден, әлеуметтік саясатты экономикалық саясатпен тығыз байланыстыру. Үшіншіден, жергілікті бастамаларды қолдау. Осы үш бағыт сақталса, өңірлер тек экономикалық емес, институционалдық тұрғыдан да күшейеді».

Демек, өңірлерді дамыту – ұлттық экономиканы нығайтудың, әлеуметтік тұрақтылықты сақтаудың және тәуелсіз саясатты жүзеге асырудың басты тетігі. Қостанай облысының тәжірибесі көрсеткендей, табысты аймақ – нақты стратегиясы бар аймақ. Ал стратегиясы бар аймақ – елдің болашағын айқындайтын күш. Өңірлік саясаттың мәні де осында: әр облыс өзін жеке ойыншы емес, тұтас елдің қуатының бір бөлшегі ретінде сезінгенде ғана нағыз даму басталады.

Айым САПАР

altyalash.kz